КіруКРИМИНАЛИСТИКАНЫҢ ҚЫРЫ МЕН СЫРЫ КӨП
«ҚазИИТУ» ғылыми-білім кешенінде Құқықтану кафедрасының ұйымдастыруымен криминалистикалық қызмет жүйесіне – 100 жыл толуына орай «Криминалистика – құқықтық тәртіп қызметінде» тақырыбында халықаралық ғылыми-практикалық конференция өтті. Конференция жұмысына ғылыми-білім кешенінің құрылтайшысы Ақсерік Әйтімов, Ресей Федерациясы бас консулдығы Орал қаласындағы вице-консулы Владимир Волков, ресейлік профессорлар Юрий Афонин, Татьяна Серебрякова және құқыққорғау қызметкерлері қатысты.
Алдымен жиналғандар назарына БҚО полиция департаменті ұсынған жедел-криминалистика туралы бейнефильм ұсынылды. Жиынды ашқан «ҚазИИТУ» ғылыми-білім кешенінің құрылтайшысы Ақсерік Сарыұлы ішкі істер жүйесінде бұл саланың негізі қаланғанына биыл ғасыр толуына орай сала мамандарын құттықтады. – 1919 жылдан бастау алған криминалдық полиция қызметіне бүгін 100 жыл. Қызығы мен қиындығы қатар жүретін осы бір мамандықтың қыры мен сыры көп. Үнемі жан түршігерлік оқиғалардың ортасында жүріп, криминалды полиция бөлімінде жұмыс істеу – үлкен ізденісті талап етеді, – дей келіп, соңғы жылдары криминалистер қылмысты ашуда, оның ішінде қылмыстық тіркеуді автоматтандыруда, айғақ заттарды зерттеуде, сараптамалық зерттеулерді автоматтандыруда компьютерлік технологияның жетістіктері кеңінен қолдануда екенін атап өтті. Жиынды жүргізген ішкі істер саласының ардагері, полиция полковнигі Талғат Рахметовтың баяндауынша, өңірімізде Ұлы Отан соғысының ардагері Владимир Чертилин криминалистика қызметінің алғашқы ұйымдастырушысы саналады. – Алғашқы жылдары кәсіби көмек пен кеңес алу қиын болған. Құрал-жабдықтар жетіспеді, арнайы әдебиеттер жоқтың қасы. Оқиға орнына «Фотокор-1» фотоаппаратымен немесе жол камерасымен баруға тура келген. 1997 жылы құқыққорғау саласында реформа болды. Штаттың бөлігі және құрылғылар Әділет министрлігіне берілді. 2014 жылдан бастап криминалистикалық бөлімшелердің зерттеулері сотта сараптау мекемелерімен теңестірілді, – дей келіп, саланың бүгінгі таңдағы жеткен жетістіктеріне, жаңашылдықтарына тоқталды. Криминалистің қылмыс ашудағы жедел әрекеті мен қырағылығын нақты мысалдармен түсіндірген БҚО полиция департаментінің жедел криминалистикалық басқармасының басшысы Серік Садықовтың айтуынша, қазір күдіктіні жедел табуға мүмкіндік беретін саусақ іздері жүйесін әр оқушының өзі жақсы біледі. – Біз қол-саусақ іздерін алғаннан кейін криминалистикалық зерттеу жүргіземіз. Дактилоскопия латын тілінен аударғанда «қол-саусақты зерттеу» деген ұғымды білдіреді. Бір саусақ ізін зерттеуге 15-20 минут уақыт кетеді. Сондай-ақ, тұлғасы анықталмаған мәйіттердің де саусақ іздерін алып, қормен салыстырып тексереміз. Адамның қолындағы папиллярлық өрнектердің өмір бойы өзгермейтіні және ешкімдікіне ұқсамайтыны дәлелденген. Яғни, әрбір адам қайталанбас таңбаға ие. Жалпы, жер шарында алты жарым миллиард адам болса, солардың қол-саусақтары бір-біріне ұқсамайды. Қол-саусақ іздері ананың құрсағында алты айлық кезінде пайда болып, сол бедерлер өлгенше өзгермейді. Саусақ іздерін алудың өзіндік тәсілдері бар. Егер жабық бөлме болса жуып-сүртілсе де саусақ іздері бір айға дейін қала береді. Полиция қызметкерлері оқиға болған жерге келіп, қылмыскердің рөліне енеді. Оның есікті қалай ашып кіргенін, жүріс-тұрысын психологиялық тұрғыдан зерттейміз. Үйді шашуды қай жағынан бастағанын әрбір ұстаған заттарынан зерттеп, содан қол-саусақ іздерін аламыз. Бұрын криминалистер «Рубин» порошогын анық көрсететін магнитті қылауышпен қолданса, қазір оның орнын йодты түтікше, нингидрин, цианокрилат және басқалар ауыстырды, – дейді сала маманы. Бұдан соң сөз алған БҚО Әділет департаментінің сот сараптама институтының директоры Аман Есбаев сот сараптама жасаудың қазіргі жағдайын баян етті. Ал құқыққорғау саласының ардагері Қабдығали Ахметов криминалистиканың қолдану тәжірибесімен бөлісті. Сондай-ақ студенттер де «Қылмысты ашуда жаңа криминалистикалық технологиялармен әдістерді қолданудың өзекті мәселелері», «Адам өлтіруді тергеудің криминалистикалық әдістері» тақырыптарында баяндама жасады. Жиын соңында арнайы қарар қабылданып, Самара университеттің «Құқықтану кафедрасы» арасында меморандумға қол қойылды.
Кәусар БАЙҒАЛИЕВА
Ақерке ХАЛЕЛОВА, Құқықтану факультетінің студенті:
– Қылмыстың ұйымдасқандығы, кәсібилігі, жаңа техникалармен қарулануы криминалистикалық ғылымды жаңадан өңдеп зерттеуге, яғни жаңа озық компьютерлік технологияларды қолдануды, қылмыстардың алдын алу, тергеуге жаңа әдістемелік тәсілдерді енгізуді талап етеді. Міне, сол себептен қылмыспен күресуде криминалистика ғылымының жетістіктерінің қылмысты ашуға үлкен маңызы бар.
Соңғы жылдары криминалистер қылмысты ашуда, оның ішінде қылмыстық тіркеуді автоматтандыруда, айғақ заттарды зерттеуде, сараптамалық зерттеулерді автоматтандыруда компьютерлік технологияның жетістіктері кеңінен қолдануда.
Ал бұл, криминалистика саласындағы көптеген бағыттағы жұмыстарды тиімді өзгертуге және криминалистердің жұмысын жеңілдетуге септігін тигізуде. Тіркеу жүйесін автоматтандыруда, айғақтарды зерттеуді жеңілдетуде, сараптама жүргізудің автоматизациялануын қамтамасыз етуде, жалпы қылмысты тергеу процесін тездетуде криминалистер үшін компьютердің алатын орны зор деуге болады. Яғни, қазіргі ақпараттық технологиялар құқық қорғау органдарының қызметінің тиімділігін арттыруға тиімді әсерін тигізуде.
Ербол НУРУЛЛАЕВ, студент:
– Тергеу жұмыстарын жоспарлау тергеудегі қылмысты жасауға кінәлі тұлғаны және барлық ақиқатты анықтау міндетін шешуге мүмкіндік беретіндей тергеу шараларының көлемін қарастыруы тиіс. Жалпылама түрде айтар болсақ қылмыстық іс жүргізу заңнамасымен бекітілген төмендегідей сұрақтардың жиынтығы қамтылуы тиіс: не болды, қайда, қашан, қандай жағдайда, кім жасады, кімнің және ненің көмегімен, неге. Сондықтан кез-келген түрдегі қылмыстарды соның ішінде қасақаналықпен кісі өлтіруге қатысты тергеу әдістемесін жасақтаудың басты мақсаты тергеу аппараты жұмысының тиімділігі мен сапасын арттыруды негізгі бағыт ретінде бағалайтын, қылмысты тергеудегі негізгі тұлға болып табылатын тергеушіні заман талабына сай, ғылыми негізде жасақталған және практикада өзінің тиімділігін дәлелдей білген нұсқаулар мен әдістемелік тәсілдермен жарақтандыру болып табылады.
Версия для печати
Соңғы жаңалықтар
Құқық бұзушылыққа жол бермейтін Telegram чат боты іске қосылды
Пікір үстеу